slika 1. Tri načina punog preklapanja greda na uglovima zidova u kojima nema polovičnih greda, pa su čežajnice uzdužnih i poprečnih zidova u istoj visini
Gotove, u pilani izrađene grede, obrađuju se za pune drvene zidove po istim načelima po kojima se obrađuju balvani, odnosno brvna. Iako je tesarska obrada gotovih greda lakša i brža od obrade balvana i polubalvana, ipak se zidovi od greda rade mnogo rjeđe uglavnom iz estetskih razloga, jer vidljivi prirodni oblik brvana i polubrvana mnogo ljepše djeluje nego grede kojima je piljenjem oduzet prirodan izgled.
Obrada greda
Najvažnija je tesarska obrada greda za vez na uglovima, koji se izrađuju kao vezovi križanja s plitkim preklapanjem ili kao vezovi uglova s ravnim i skočenim preklapanjem, Ostale su obrade kao na zidovima od brvana.
Izradom vezova križanja ostavljaju se »glave« greda koje strše 30 do 60 cm uz jednu i drugu stranu ugla. Najjednostavnije je plitko ravno preklapanje sa zasjecima dubokim 1/4 visine grede. Druga je varijanta preklapanja s dodatkom bočnih zasjeka dugih kao debljina grede, a dubokih 1/6 te debljine. Ti zasjeci skraćuju dužinu glavnih zasjeka (onih koji su duboki 1/4 v).
Treća je varijanta specijalno grebenasto preklapanje u kojem se plitki zasjek na gornjoj strani grede izradi tako da mu se ravna površina od sredine prema bočnim stranama izradi kao u uzdužnom smjeru, za 1/4 v dublje od brida u sredini zasjeka, tj. uzdužni su bridovi zasjeka na polovini visine grede.
Umjesto ravnog zasjeka na donjoj strani grede izrađuje se u poprečnom smjeru na dvije strane skošen zasjek, kojemu je dubina u sredini grede 1/4 v. Poprečni presjek grebena i zasjeka vidi se kao peterokut. Četvrta je varijanta s grebenom na gornjoj i kosim zasjecima na donjoj strani, kao u trećoj varijanti, ali je gornji brid grebena na visini gornje plohe grede, a donji mu bridovi teku po sredini bočnih strana grede.
Donji kosi zasjeci usmjeruju se svi do polovine visine grede. Poprečni je presjek grebena u trećoj varijanti petorokut, a u četvrtoj trokut (sl. 2).
slika 2. Uglovi zidova od greda s ostavljenim »glavama« izrađeni kao vezovi križanja s plitkim preklapanjem
Istaknute glave greda mogu zadržati svoj kvadratični ili pravokutni presjek bez posebne obrade. Druga je varijanta da se sva četiri brida na svakoj glavi otupe za 3 do 5 cm, pa im se četverokutni presjek mijenja u osmorokutni, sa četiri duže i četiri kraće stranice. Ako se bridovi četverokutnih glava otupe sve do središnjice vanjskih ploha, dobivaju se opet četverokutni, ali manji i prema prvotnim za 45° zaokrenuti presjeci, pa je to treća varijanta.
Mnogo bolji izgled drvenih zidova od greda dobiva se otupljenjem gornjeg i donjeg vanjskog brida svake grede za 3—5 cm pod kutom od 45°. Takvom se obradom naglašuje horizontalno slaganje greda u onom smislu kako to naglašuje npr. prirodna zaobljenost brvana u opisanim vrstama zidova od brvana i polubrvana (sl. 3).
Izradom vezova uglova ne ostavljaju se stršeće glave greda, nego se kraj jedne grede povezuje s krajem druge grede ili plitkim ravnim, ili plitkim jednostrano kosim, ili plitkim dvostrano kosim preklapanjem.
slika 3. Zid od greda s uzdužnim vanjskim bridovima otupljenim pod 45°, s ostavljenim "glavama"
Pri ravnom preklapanju obrađuje se kraj svake grede ravnim zasjekom dugim kao širina grede, a dubokim 1/4 njezine visine. Pri jednostranom kosom preklapanju obrađuju se krajevi greda jedne strane ugla zasjecima na gornjoj i donjoj strani u uzdužnom smjeru tako, da su na vanjskom čelu odmaknuti od gornjeg, odnosno donjeg brida za 1/4 v, a na unutarnjoj je strani jedan i drugi zasjek dubok 1/3 v od gornje odnosno donje stranice grede.
Krajevi greda druge strane ugla obrađuju se zasjecima na gornjoj i donjoj strani u poprečnom smjeru tako, da su na nutarnjoj strani grede duboki 1/4 v od gornjeg, odnosno donjeg ruba iste strane, a na vanjskoj strani grede odmaknuti su za 1/4 v od gornjeg, odnosno donjeg brida iste strane.
Pri dvostranom kosom preklapanju obrađuju se krajevi greda jedne i druge strane ugla, na gornjoj i donjoj strani u uzdužnom smjeru tako, da im je dubina na čeonoj strani ispod gornjeg i donjeg vanjskog brida 1/6 v i 1/4 v, a gornjeg i donjeg nutarnjeg ruba 1/4 v i 1/3 v (sl. 3).
Slaganje greda
Opisane grede s glavom (4 varijante) i grede bez glava (tri varijante) slažu se u svemu onako kako je opisano za zidove od brvana, prvenstveno u pogledu čvrste podloge s izolacijom protiv vlage, polovičnih greda, povezivanja trnovima, izoliranja i zaptivanja ležajnica, izrade otvora, ugradbe prozora i vrata, izrade pregrada, dimnjaka, poduzimanja mjera protiv slijeganja, itd.
slika 4. Uglovi zidova od greda bez »glava« izrađeni kao vezovi plitkog preklapanja (na tri načina), te način sudaranja pregradnog zida i ugradbe vanjskih vrata
Varijanta su zidovi bez početnih i završnih polugreda, odnosno sa svima gredama pune visine, pa su ležajnice uzdužnih i poprečnih zidova u istoj visini. Na uglovima se ne ostavljaju glave, a vezovi su puno ravno, puno jednostrano ili puno dvostrano preklapanje (sl. 4).
Izvor: Članak je preuzet iz knjige "Konstruktivni elementi zgrada", autora Đure Peulića i objavljena je u suradnji s knjižarom UPI2M BOOKS. Više informacija o knjizi možete dobiti putem niže navedenih kontakata.
