slika 1. Vrste elemenata i spinjanje tetiva drvenih stubišta s učepljenim stubama
Stubišta s učepljenim stubama razlikuju se od onih s "usađenim nastupnicama:"link na to] uglavnom po tome što se rade kao zatvorena stubišta, tj. s okomitom prednjicom ispod prednjeg ruba svake nastupnice, i po tome što se krajevi nastupnica i prednjica učepljuju u utore koji nisu otvoreni ni na prednju ni na stražnju stranu tetive, a učepljuju se i nastupnice i prednjice.
Zbog toga se ta stubišta solidnija i čvršća, pa se smatraju i upotrebljavaju kao bolja drvena stubišta.
Vrste elemenata i sapinjanje tetiva
Stubišta se izrađuju po pravilima stolarskog obrta, upotrebom kvalitetnog drveta. Glavni su elementi tetive, nastupnice i prednjice. Normalne su debljine tetiva 6 cm, nastupnica 4 cm, a prednjica 2 cm. Oštre vanjske bridove tih elemenata treba otupiti.
Širina utora mora odgovarati debljinama nastupnice, odnosno prednjice, a dubina im je 2 do 2,5 cm. Najbliži kutovi utora moraju biti od najbližih bridova tetive odmaknuti barem 4 cm.
I nastupnice i prednjice učepljuju se u utore na tetivi cijelom svojom debljinom. Gornja se strana prednjice učepljuje klinastim uzdužnim čepom širokim 1,2 do 1,5 cm (klin), visokim 1,5 do 2 cm, u utor odmaknut 3 do 4 cm iza donjeg prednjeg brida nastupnice, koji je širok 1,2, a dubok 1 cm.
Donji se dio prednjice čavlima pribija na stražnju stranu nastupnice niže stube. Ima i drugih načina međusobnog povezivanja nastupnica i prednjica, ali protiv neugodne pojave škripanja drvenih stubišta ovaj je način povoljniji, pa se preporučuje.
Tetive se stubišta s učepljenim stubama sapinju samo čeličnim sponama ispod svake četvrte — pete stube. Jedan je način sapinjaja tetiva sa po jednom čeličnom šipkom kružnog presjeka 12 do 15 mm, s glavom na zidnoj, a maticom na vanjskoj tetivi.
U boljoj se izradi matica upušta do polovine debljine tetive, a izvana se pokriva drvenim poklopcem. Drugi je način sapinjanje dvodjelnom sponom, odnosno dvijema sponama koje se svaka s jedne strane kraka proturuju kroz rupu na tetivi i uzdužno probušenu rupu do 1/3 dužine stube.
Pri kraju te rupe izrađuje se s donje strane nastupni procjep za umetanje (odozdo) matice, koja se pridržava i namješta dok navoj proturene spone ne zađe u maticu. Zakretanjem spone s dvokrakom glavom u udubini tetive navoji zalaze u maticu pa tako sapinju tetivu s jedne, a zatim, istim postupkom s drugom sponom, i tetivu s druge strane (sl. 1)
Učvršćenje tetiva na donjoj i gornjoj strani kraka
Donji se kraj zidnih tetiva može upirati u drvenu gredu, armiranobetonsku konstrukciju, te u blok od umjetnog kamena ispod početne nastupnice. U svakom se takvom slučaju donji kraj svake tetive obrađuje tako da jedan horizontalni dio naliježe, a drugi se vertikalni dio tetive sudara s odgovarajućim stranama podloge.
Takva se obrada često naziva »kozja noga«. Takvo se upiranje učvršćuje čeličnim trnom usađenim u podlogu, na čiji se kraj što strši natiče horizontalno obrađeni dio tetive (sl. 2a).
slika 2. Učvršćenje gornjih i donjih krajeva tetiva drvenih stubišta u učepljenim tetivama
Gornji se kraj svake tetive može samo vertikalno sudarati, a može se na istu podlogu vertikalno naslanjati i horizontalno nalijegati (sl. 2b). U gornjim primjerima nije uzimana u obzir stubišna ograda sa stupovima na početku i završetku kraka, kako je to kod većina ograda drvenih stubišta.
Ako se stup ograde postavlja na početnu stubu kraka, onda se donji krak stupa mora čvrsto povezati s podlogom, obično sa betonskim blokom na kojem je prva nastupnica, a tetiva se u stup vertikalno učepljuje i horizontalno priteže čeličnim vijkom.
Na gornjem je kraju najpovoljnije da se donji kraj stupa produži nadolje nešto niže od tetive i stropne (podestne) grede, s kojom se horizontalno povezuje vijcima. Gornji se kraj tetive vertikalnim čepom povezuje u utor na stupu (sl. 2c).
Predočuje se primjer početnog dijela stubišta projektiranog tako da je početna stuba, s istaknutim krajem na ogradnoj strani, složena od punog komada mekog dreveta. Taj je blok obložen prednjicom, bočnicom i nastupnicom, pa je početna stuba u skladu s ostalim stubama.
Pred istaknutim dijelom početne stube dube se dosta duboka rupa, u koju se umeće odgovarajući čep na donjem kraju stupa. Tetiva se vertikalnim čepom povezuje u utor na stupu (sl. 3).
slika 3. Primjer početnog dijela drvenog stubišta s ustranu istaknutom početnom stubom, koja je izrađena finom oblogom punog komada od mekog drveta
Predočuje se primjer stubišta sličnog onome naprijed opisanom, s glavnom razlikom što drveni blok ne ispunjava cijelu početnu stubu, nego je po jedan kraći blok na svakom kraju početne stube. Stup se kroz izdubljenu rupu uz istak početne stube učepljuje u spomenuti kraći blok, dok se na drugom kraju stube u takav blok upire zidna tetiva (sl. 4).
slika 4. Početni i završni dio jednokrakog drvenog stubišta s učepljenim stubama
Primjer stubišta s učepljenim stubama u dvoetažnom stanu
U ovom se primjeru vidi praktična primjena pojedinih naprijed opisanih elemenata za stubišta s učepljenim stubama (sl. 5).
slika 5. Primjer jednokrakog drvenog stubišta s učepljenim stubama unutar dvoetažnog stana
Izvor: Članak je preuzet iz knjige "Konstruktivni elementi zgrada", autora Đure Peulića i objavljena je u suradnji s knjižarom UPI2M BOOKS. Više informacija o knjizi možete dobiti putem niže navedenih kontakata.
