slika 1. Raspoređivanje i međusobno razupiranje čeličnih nosilaca
Za građevinsku tehniku važni su specijalni nosivi elementi koji se proizvode u željezarama i upotrebljavaju kao grede ili stupovi za nošenje velikih tereta. Takvi elementi nazivaju se traverze. Za horizontalne konstrukcije upotrebljavaju se traverze kojima je poprečni presjek u obliku slova I, pa se takve traverze nazivaju I-nosioci (nosači).
U novim zgradama sa zidovima od opeke upotrebljavaju se čelični I nosioci uglavnom za grede ili nadvoje nad otvorima većih raspona kad je potrebna manja visina nadvoja od one koju zahtijeva nadvoj od armiranog betona ili je zbog drugih razloga čelični nosilac povoljniji od armirano – betonskog.
Na postojećim su zgradama čelični nosioci upravo nezamjenjivi u slučajevima naknadnog probijanja zidova i proširenja otvora iznad kojih treba "umetnuti" nadvoj koji će nedugo iza ugradbe biti nosiv.
slika 2. Čelični I – nosioci (traverze) kao nadvoji na zidnim otvorima
Kolike moraju biti površine presjeka i koliko je nosilaca potrebno, izračunava se statičkim računom. Potrebno je da nosilac svojim krajevima leži na dobro pripravljenim ležajnim plohama u dužini kao 1 ili 1,5 visine nosioca.
Zidovi ispod ležišta moraju se zidati u cementnom mortu. Traverze ne smiju ležati na opeci nego na podložnoj ploči od čeličnog lima postavljenoj na cementni mort. Može se prirediti i poseban ležišni blok od betona ili naravnog kamena (sl. 2).
Kad su u nadvoju potrebne dvije ili više traverzi, moraju se one međusobno povezati na razmacima do 1,50 m. Povezuju se čeličnim svornjacima koji između traverzi prolaze kroz čelične cijevi toliko duge koliki je potreban razmak traverzi (sl. 1).
slika 3. zapunjavanje betonom između traverzi i obzidavanje njihovih vanjskih strana (lijevo), odnosno samo rabiciranje vanjskih i donjih stranica (desno)
Traverze kao nadvoje treba zaštititi od hrđanja. Ako su traverze samo obložene drvenim ili sličnim oblogama, moraju biti minizirane. Ako su međusobno dosta razmaknute, mogu se prostori između njih betonirati, a tako i vanjske strane, ali ih najprije treba omotati žicom kao pomoćnom armaturom za pridržavanje betona. Inače se traverze omataju žičnom mrežom s okancima oko 1 cm na koju se nabacuje i zaglađuje cementni mort (sl. 3).
Izvor: Članak je preuzet iz knjige "Konstruktivni elementi zgrada", autora Đure Peulića i objavljena je u suradnji s knjižarom UPI2M BOOKS. Više informacija o knjizi možete dobiti putem niže navedenih kontakata.
